حالات گوناگون بوجود آمدن ملکه در کلنی
در کلنی زنبور عسل و در شرایط گوناگون، ملکه به شکل‌های متفاوت به وجود می‌آید.
برای تولید ملکه زنبورهای کارگر شاخون‌هایی در کندو ایجاد می‌کنند که بر حسب وضعیت و شرایط کلنی، محل این شاخون‌ها روی قاب متفاوت است و به سه گروه تقسیم می‌شوند. شاخون زمان بچه‌دهی، شاخون زمان اضطراری تولید ملکه و شاخون زمان جانشینی ملکه انواع شاخون‌های داخل کلنی هستند.
تولید ملکه در زمان بچه دهی
با افزایش جمعیت کلنی، فرومن تولید شده توسط ملکه برای کل جمعیت کافی نخواهد بود و نیاز بچه‌دهی و تقسیم کلنی در میان کارگران احساس می‌شود. البته شرایط دیگر مانند به هم خورن تعادل جمعیت پیر و جوان کلنی و نیز شریط خاص طبیعت و مشغول نبودن زنبورهای کارگر کلنی، در به وجود آمد حالت بچه‌دهی در کلنی موثر است.
با به وجود آمدن این حالت در کندو که در فصل بچه‌دهی رخ می‌دهد زنبورهای کارگر در حاشیه قاب‌های داخل کندو، تعداد زیادی سلول ملکه می‌سازد و ملکه در آنها تخمریزی می‌کند. گاهی تعداد این سلول‌ها به ده تا پانزده شاخون می‌رسد. با توجه به زمان مناسب از نظر وفور شهد و گرده و نیز فرصت کافی زنبورهای کارگر و تغذیه مناسب لارو سلول‌ها، معمولا ملکه‌های تولید شده در این حالت از کیفیت بسیار خوبی برخوردار هستند.
کارگران کلنی با ساختن تعداد زیادی سلول ملکه، ضمن ایجاد اطمینان برای به وجود آمدن ملکه جدید در کندو، طوری برنامه‌ریزی می‌کنند که قوی‌ترین ملکه از میان ملکه‌های موجود برای کلنی انتخاب و کلنی از شرایط مطلوبی برخوردار شود.
گاهی زنبورداران شاخون‌های تولید شده در این روش را از کلنی مبدا جدا می‌کنند و آنها را در کلنی‌های بدون ملکه قرار می‌دهند تا ملکه جدید در آن کلنی‌ها به وجود آید با رعایت شرایط معرفی شاخون، این روش می‌توان با موفقیت همراه باشد و برای این کلنی‌ها ملکه مورد نیاز را تامین نماید.
تولید ملکه در حالت اضطراری
تولید سلول ملکه در حالت اضطراری در شرایطی رخ می‌دهد که ملکه کندو تصادفا کشته شود. که این حالت معمولا در زمان حمل‌و‌نقل کلنی‌ها و یا بازدید نامناسب از کندوها اتفاق می‌افتد.
در چنین حالت‌هایی، زنبورهای کارگر به سرعت تعدادی از سلول‌های مربوط به زنبورهای کارگر را که دارای لارو هستند، و معمولا روز اول دوره لاروی را می‌گذرانند، تغییر می‌دهند و به سلول ملکه تبدیل می‌کنند و ادامه تغذیه لاروها نیز بر این اساس تغییر می‌کند. این لاروها تا پایان دوره لاری با ژله رویال تغذیه می‌شوند تا ملکه جدید به وجود آید.
در این حالت، سلول‌ها معمولا در میان شان به وجود می‌آید و تعداد آنها نیز زیاد است. کیفیت ملکه‌های تولید شده در این روش معمولا مطلوب نیست و شاخون‌های تولید شده در این روش کوچک‌تر هستند، بنابراین برای انتقال به کندوهای دیگر نیز مناسب نیستند.
تولید ملکه در زمان جانشینی ملکه
وقتی که ملکه کندو پیر می‌شود توانایی لازم برای تولید مثل و هدایت کلنی را ندارد زنبورهای کارگر با ساختن سلول های ملکه و تولید ملکه جدید می‌کوشند تا ملکه پیر از کلنی حذف گردد. در این حالت زنبورهای کارگر تعداد کمتری سلول ملکه در حاشیه شان‌ها می سازند تا ملکه داخل آنها تخمریزی کند. در این شرایط حداکثر شش تا هفت سلول ملکه ساخته می‌شود.
ملکه‌های تولید شده در این حالت از کیفیتی مطلوب برخوردارند. ولی تعداد سلول‌ها در این حالت کم و محدود است. در این حالت امکان جابه جایی شاخون‌ها برای زنبورداران وجود دارد، ولی چون این شرایط در زمان‌های متفاوت در کندو ایجاد می‌شود همراه با خطر خواهد بود، چون علاوه بر نامساعد بودن شرایط برای تولید ملکه جدید، تعداد شاخون نیز محدود است.
منبع : پرورش ملکه زنبور عسل ( دکتر غلامحسین طهماسبی )